hobby

Olenka

W drugim tysiącleciu przed naszą erą niedaleko miasta Aszur (imię boga
Assura dało właśnie nazwę stolicy oraz całemu państwu) - góry brzeg
rzeki Tygrys - rozwinęło się nowe państo staryżytnego świata - Asyria
- kraj ludzi słynnących głównie z wyśmienitej sztuki wojennej.
Omówimy teraz kolejne etapy w historii tego narodu.

Historia

Na początku, wg chronologii, było STARE PAŃSTWO (XX - XIV wiek p.n.e.).
Z poczatku panowały tam dynastie z Ur. Kiedy upadła III dynastia,
Asyria umocniła swoją pozycje w starożytnym świecie i podbiła ok.
1800 r. p.n.e. obszary północnobabilońskie. Pierwsze słabości
odczuwać mogli Asyryjczycy w czasie najazdów Hetytów, przez których
zostały przerwane kontakty handlowe z północą i zachodem.
Następnie nastąpiła epoka rządów Naramsina z Eschnunny, który na karty
historii wpisał się głównie dzięki zbiorowi praw, jaki stworzył.
Asyria przeżywała swoją pierwszą świetność szczególnie za czasów
panowania następnego władcy, Szamszladada I (1813-1781 r. p.n.e.),
który sparował władze absolutną i patriachalną. Poza tym nawiązał
sieć przymierzy z innymi państwami. Wkróce jednak Asyria została
podbita przez wielkiego króla babilońskiego, Hammurabiego
[tak, tego od kodeksu], który uzaleznił od siebie cały kraj.
Później, ok. 1550 r. p.n.e. nastąpiła częściowa zależność Asyrii
od najeźdźców z Mitanni (państwo Hurytów), spod rządów których
Asyryczycy (pod dowództwem Eribaadada, którego syn -Assuruballit
I - później władajacy krajem nazywał siebie "bratem faraona" -
porozumienie z Egiptem) wyswobodzili się dopiero ok. 1430 r. p.n.e.

ŚREDNIE PAŃSTWO trwało od XIV do X wieku p.n.e. W czasie tej epoki
nastąpił stopniowy rozwój i umocnienie pozycji państwa na arenie
międzynarodowej. Rozpoczęto intensywnie podbijać okliczne posiadłości:
Mitannię, Babilonię i Fenicję. Silna ekspansja militarna spowodowana
była w dużej mierze wiarą w gloryfikację wojny oraz chęcią zdobycia
brakujących w Asyrii surowców mineralnych takich jak na przykład
metale czy też kamienie budulcowe. Panstwo asyryjskie odnosiło same
sukcesy aż do momentu najazdów ludów semickich zwanych Aramejczykami (Chaldejczykami).
Następstwem ich najazdów było osłabienie nie tylko Asyrii,
ale również Babilonii czy Egiptu, a nawet zniszczenie
państwa Hetytów. Poza tym w XII wieku państwo było dodatkowo osłabione
konfliktami wewnętrznymi - dokładnie walkami o władzę po śmierci
Aszurdona w 1153 r. p.n.e. W latach 1112-1074 Tiglatpilesar I odnowił
państwo - między innymi poprzez podbicie krajów Nairi i zmuszenia
dynastii syryjskich do płacenia trybutu. Jego następcy w wyniku walk
toczonych z Aramejczykami, starcili zdobyte obszary i granice kraju
skurczyły się do rdzennych terytorii Asyrii.

Asyria zaczęła odradzać się już za panowania Assurdona II (934-11)
w epoce nazywanej NOWYM PAŃSTWEM. Odtąd jej swietność i znaczenie
świecie antycznym zacznie gwałtownie wzrastać. Po wprowadzeniu w ok.
875 roku p.n.e. konnicy - pierwszy raz w dziejach wojen, Asyryjczycy
górowali nad innymi cywilizacjami w walkach, dzięki czemu lepiej
i sprawniej szły im boje, a terytorium państwa znowu osiągnęło
wielkość, jaką miało za czasów Tiglatpilesara I. W tamtych czasach
najbardziej wsławił się Assurbanipal II (883-59 r. p.n.e.),
najokrutniejszy wśród wszytskich asyryjskich władców.
Za jego panowania nową rezydencją królów ze wspaniałym pałacem było
Kalach, miasto zasiedlone ludnością deportowaną. Jego syn,
Salmanassar III (858-24 r. p.n.e.), umocnił swoje panowanie nad
Palestyną i Syrią, chcąc mieć lepszą kontrolę nad szlakami handlowymi
łączącymi Mezopotamię z Morzem Śródziemnym. W tamtym okresie też
pojawiają się pierwsze zmienki o Medach i Persach, których pod koniec
panowania Salmanassara doprowadzili do powstania stłumionego przez
Szamsziadada V z pomocą Babilonii. Medowie osiedlili się więc nad
jeziorem Urmia i stamtąd nękali wspieraną przez państwo babilońskie,
Asyrię. Najsławniejszą królową asyryjską była Sammuramat
(810-06 r.p.n.e.), zwana takze Semiramidą. Rządziła w imieniu
niepełnoletniego syna, Adadnirari III. W latach 781-74 Asyria
toczyła wojny z państwem Urartu (tereny nad jeziorami Wan i Urmia).
Natomiast do 745 do 727 r. p.n.e. swoje wielkie podboje rozpoczyna
Tiglatpilesar III, który wykorzystuje anarchię w Babilonii i zostaje
jej królem w 729 roku. Do ważniejszych osiagnięć tego władcy zaliczyć
też trzeba pokonanie Sarduriego II, władcę Urartu i podbój północnej
Syrii, Damaszku i Gazy. Następnym królem, który niewątpliwie zapisał
sie znacząco na kartach historii państwa asyryjskiego jest Sargon II,
panujący w latach 722-05. Uważany był za uzupatora, który niesłusznie
objął rządy w królestwie. Założył on dynastię Sargonidów.
Kontynuował politykę podbojów swojego poprzednika. Walczył zwycięsko
ze zbuntowaną koalicją syryjską. Osłabił państwo Urartu, zniszczył
królestwo Izraela zdobywając jego stolicę - Samarię w 721 r. p.n.e.
oraz odnowił unię personalną [unia łącząca dwa państwa osobą władcy]
z Babilonią. Panowanie Sargona II uwieńczone zostało budową
rezydencji w Durszarrukin "miasto Saurona". W 705 roku p.n.e.
władca zginął podczas wyprawy wojennej. W ciagu jego rządów Asyria
opanowała całe terytorium tak zwanego "żyznego półksiężyca".
Tak więc na początku VII wieku p.n.e. monarchia asyryjska była
we władaniu obszarami Babilonii, Syrii, Izraela oraz Egiptu
(wygrana bitwa pod Rafią). Punktem kulminacyjnym, jeśli można
to tak ująć, świetności asyryjskiej były rządy Assurbanipala.
Był on ostatnim królem Asyrii. Mimo jego energii i woli walki
oraz powstrzymania buntów w Tebach (Egipt), państwo chyliło się ku
upadkowi. Przede wszystkim zagrożenie rosło ze strony Medów,
Egipcjan, Persów i Babilończyków, a Asyria nie zdołała odeprzeć
wsyztskich ich ataków na raz. Krótko po jego śmierci państwo uległo
rozkładowi w wyniku zamieszek wewnętrznych i najazdów Scytów.
Wspólny najazd władcy Medów Kyakseresa I, władcy Babilonii
Nabopolassara (unia medyjsko-babilońska) zakończył się dla Asyrii
finalną katastrofą - zostały zburzone wszystkie miasta asyryjskie:
w 614 p.n.e. Assur, w 612 p.n.e. Niniwa, w 608 p.n.e. Harran.
Ta ostatnia data podawana jest jako ostateczny koniec państwa
asyryjskiego. Ludność Asyrii została wybita, a kraj zniszczony.
Po wielkiej potędze nie było już śladu.

Militaria

Zgodnie z asyryjską taktyką wojenną centrum pozycji bojowej zajmowały
rydwany bojowe, na skrzydłach natomiast ustawiała się piechota
w hełmach, zbrojach i z tarczami oraz oddziały pomocnicze.
Sprowadzani od 1200 r. p.n.e. kowale hetyccy do produkcji broni
zastosowali żelazo, podczas gdy inne cywilizacje nadal używały
wyrobów z brązu. Wielkim plusem wojska asyryjskiego była jazda konna,
jako pierwsza wprowadzona ok. 875 r. p.n.e. Wielka moc Asyrii tkwiła
takze w tym, że państwo to posiadało stałą, regularną armię.
Ludzie przeznaczeni do walk, przechodzili długoletnie szkolenia
wojenne. Nie byli to więc przypadkowi wojownicy, jak to miało miejsce
na przykład w polis ateńskiej.

Polityka wobec podbitych ludów

Wobec podbitych ludów Asyryjczycy stosowali bezwzględny terror.
Masowo mordowali lub przesiedlali ludzi, aby zmniejszyć możliwość
wszczynania buntów. Wbijali jeńców na pal lub obdzierali ze skóry.
W zcasie tylu podbojów naturalnie wojownicy zgrabili wiele bogactw,
a część z nich oddaana była na utrzymywanie armii, dworu,
rozbudowę i upiększanie miast.

Prawo

Stworzone przez Asyryjczyków prawo cechowała przede wsyztskim surowość,
wśród kar funkcjonowało np. obcinanie ucha, dolnej wargi, palca,
kastracja, szpecenie twarzy gorącą smołą.

Gospodarka

Ponieważ Asyria była państwem usytuowanym nad dwiema poteżnymi rzekami,
Eufratem i Tygrysem, to przede wszystkim dominowało tam rolnictwo,
w którym stosowano z powodzeniem ulepszony typ pługa, rozwijało się
także ogrodnictwo. Ziemia pozostawała w ręku świątyń, władcy
i możnowładców.

Sztuka

Sztuka podporządkowana była naczelnej idei uświetniania boga Assura,
władcy i podbojów. W Niniwie, Kalach, Durszarrukin i Assurze powstały
olbrzymie zespoły pałacowe z bogatą rzeźbą ornamentalną,
przedstawiającą sceny batalistyczne, polowania i ceremonie religijne.
Sztuką interesowali się też władcy. Na pzrykład ostatni z nich,
Assurbanipal był mecenasem sztuki, budował liczne pałace i świątynie.
Założył ogromną bibliotekę w Niniwie, której księgozbiór liczył ponad
22 000 glinianych tabliczek, na których zapisano poezję, teksty
literackie, historyczne, filozoficzne, medyczne i astronomiczne oraz
dokumenty gospodarcze. Jeśli chodzi o osiągnięcia, Asyryjczycy byli
kontynuatorami dokonań Sumerów, a jedynie do tematów religijnych oraz
wojennych załączyli także przedstawianie polowań - ulubioną rozrywką
królów Asyrii były szczególnie łowy na lwy, których sceny wyryte były
na reliefach (rzeźby wykonywane na drewnianej, kamiennej lub
metalowej płytce).

POZDRAWIAM OLEŃKA Smile

Krzychu74

Witam
Olenka: dzięki za opis. Sądzę, że wielu miłośnikom historii starożytnej Twoje opracowanie napewno się przyda. Można by je wzbogacić o fotografię zabytków kultury asyryjskiej, ubiorów itp. Byłoby w tedy takie małe kompendium na temat tego państwa.

Pozdrawiam.